Trong thời đại công nghệ 4.0, ba khái niệm Digitization, Digitalization và Digital Transformation thường được nhắc đến khi nói về chuyển đổi số. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn nhầm lẫn giữa chúng. Hiểu đúng từng khái niệm sẽ giúp doanh nghiệp xác định rõ mình đang ở giai đoạn nào trên hành trình chuyển đổi số, từ đó lựa chọn bước đi và công cụ phù hợp.
1. Digitization – Số hoá dữ liệu
- Định nghĩa:
Digitization là chuyển đổi dữ liệu từ dạng vật lý sang dạng số. Nói cách khác, đây là bước đầu tiên trong quá trình chuyển đổi số, giúp doanh nghiệp lưu trữ, truy xuất và chia sẻ thông tin dễ dàng hơn. - Ví dụ:
-
Quét (scan) bản vẽ kỹ thuật giấy thành file PDF.
-
Nhập dữ liệu sản xuất từ sổ tay vào Excel.
-
Lưu hồ sơ nhân sự từ tủ hồ sơ sang hệ thống máy tính.
-
- Mục tiêu:
Giảm giấy tờ, thuận tiện tìm kiếm và lưu trữ.
Tuy nhiên, ở giai đoạn này, doanh nghiệp chưa thực sự “số hoá quy trình”, mà chỉ biến dữ liệu từ analog sang digital.
2. Digitalization – Tin học hoá quy trình
- Định nghĩa:
Digitalization là ứng dụng công nghệ số để cải tiến hoặc tự động hoá các quy trình hiện có.
Khác với Digitization chỉ dừng ở việc “chuyển dữ liệu”, Digitalization giúp dữ liệu được sử dụng để làm việc hiệu quả hơn. - Ví dụ:
-
Thay vì ghi chép thủ công, công nhân nhập số lượng sản xuất ngay trên màn hình cảm ứng.
-
Bộ phận kế hoạch dùng phần mềm để tự động tính thời gian gia công, thay vì ước lượng bằng kinh nghiệm.
-
Phê duyệt đơn hàng qua hệ thống thay vì ký giấy.
-
- Mục tiêu:
Giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý và minh bạch thông tin.
Digitalization giúp dòng thông tin và công việc trong doanh nghiệp “chảy” nhanh hơn, nhưng vẫn dựa trên mô hình tổ chức cũ.
3. Digital Transformation – Chuyển đổi số toàn diện
- Định nghĩa:
Digital Transformation là tái cấu trúc toàn bộ cách doanh nghiệp vận hành, dựa trên nền tảng công nghệ số.
Không chỉ thay đổi công cụ, mà còn thay đổi tư duy, mô hình kinh doanh và văn hoá làm việc. - Ví dụ:
-
Dữ liệu sản xuất được kết nối tự động từ máy móc lên hệ thống quản trị.
-
Bộ phận kinh doanh, kế hoạch và sản xuất cùng nhìn một bảng điều khiển chung (dashboard).
-
Doanh nghiệp ra quyết định dựa trên dữ liệu (data-driven decision).
-
Mô hình kinh doanh chuyển từ “gia công theo yêu cầu” sang “dịch vụ giá trị gia tăng dựa trên dữ liệu sản xuất”.
-
- Mục tiêu:
Tạo năng lực cạnh tranh mới – linh hoạt hơn, chính xác hơn và có khả năng ra quyết định nhanh dựa trên dữ liệu thực tế.
4. So sánh giữa 3 cấp độ chuyển đổi số
| Tiêu chí | Digitization | Digitalization | Digital Transformation |
|---|---|---|---|
| Mức độ thay đổi | Thấp | Trung bình | Toàn diện |
| Trọng tâm | Dữ liệu | Quy trình | Mô hình kinh doanh |
| Công nghệ | Cơ bản (Excel, PDF, Scan) | Ứng dụng phần mềm quản lý | Nền tảng tích hợp, IoT, AI, Big Data |
| Kết quả | Dữ liệu số hoá | Quy trình tối ưu | Doanh nghiệp thông minh |
5. Kết luận
-
Digitization là bước đầu tiên – số hoá dữ liệu.
-
Digitalization là bước phát triển – số hoá quy trình.
-
Digital Transformation là đích đến – chuyển đổi toàn diện để tạo giá trị mới.
Mỗi doanh nghiệp cần xác định mức độ trưởng thành số (Digital Maturity) của mình để có lộ trình chuyển đổi phù hợp, tránh đầu tư dàn trải mà không mang lại hiệu quả.
Gợi ý thêm cho doanh nghiệp sản xuất
Với doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa (SME), hành trình hợp lý có thể là:
-
Digitization: Số hoá bản vẽ, lệnh sản xuất, phiếu kiểm tra.
-
Digitalization: Ứng dụng phần mềm như ViX để kết nối dữ liệu Kinh doanh – kế hoạch – sản xuất – chất lượng.
-
Digital Transformation: Tích hợp toàn bộ dữ liệu, phân tích hiệu suất, ra quyết định dựa trên dashboard thời gian thực trên ViX.
